Index Medicus for the Eastern Mediterranean Region (IMEMR) Index Copernicus ResearchBible J-Gate I2OR ROAD CiteFactor Scientific Indexing Services SID Magiran Google Scholar رتبه علمی پژوهشی از کمیسیون نشریات وزارت بهداشت
گروه ایمنی صنعتی، موسسه آموزش عالی کاسپین، قزوین، ایران ، mv.5908@gmail.com
چکیده: (1491 مشاهده)
فلز سرب یکی از فلزات سمی است که در محیط زیست پراکنش بالایی دارد و به واسطه بسیاری از فعالیت‌های انسانزاد صنعتی، کشاورزی، شهری و روستایی وارد چرخه طبیعت می‌شود، همچنین با ورود به اکوسیستم های دریایی، در چرخه مواد غذایی و ماهیان انباشت شده و می‌تواند سبب بیماریهای بسیار خطرناک و سرطان‌زا در انسان گردد. این تحقیق مروری در سال 1400 انجام شد. داده‌های موردنیاز برای ارزیابی خطر سرب بر روی ماهیان دریای خزر و عمان و خلیج فارس، با بررسی مقالات فارسی و انگلیسی منتشر شده، جمع‌آوری گردید. یافته‌ها نشان داد که دامنه غلظت فلز سرب در ماهیان دریای خزر از 0/03 میلی‌گرم بر کیلوگرم در ماهی سیاه کولی تا 3/01 میلی‌گرم بر کیلوگرم در ماهی کفال طلایی بود. در میان ماهیان خلیج فارس و دریای عمان بالاترین میزان سرب در کفشک ماهی (2/82 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و پایین‌ترین میزان این فلز در بز ماهی زرد جامه (0/008 میلی گرم بر کیلوگرم) بود. میزان سرب در عضله ماهیان مورد مطالعه در دریای خزر نظیر ماهی سفید، کفال طلایی، کپور معمولی، کفال پوزه باریک، سگ ماهی دریایی و اردک ماهی در مقایسه با حد آستانه مجاز استاندارد سازمان بهداشت جهانی (0/2 میلی گرم در کیلوگرم) بالاتر بود. در مورد ماهیان خلیج فارس و دریای عمان نیز مقادیر سرب در عضله ماهیان شیر، شوریده، قباد، کفال پشت سبز، میش ماهی، ماهی سوکلا، ماهی شورت و کفشک ماهی بالاتر از حد مجاز سازمان بهداشت جهانی گزارش شد. با توجه به ارزیابی خطر فلز سرب در ماهیان مورد مطالعه در بسیاری از موارد شاخص خطر بالاتر از 1 به دست آمده و شاخص خطر سرطان‌زایی فلز سرب در عضله بسیاری از ماهیان مورد مطالعه بالاتر از 4-10×1 گزارش شده است. بنابراین با توجه به این نتایج می‌توان چنین استنباط کرد که بسیاری از ماهیان دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان طی سالیان گذشته به فلز سرب آلوده شده‌اند و برای مصرف انسانی می‌بایست بر اساس پیشنهادهای سازمان بهداشت جهانی موارد احتیاط لازم را انجام داد. همچنین پیشنهاد می‌گردد در خصوص غلظت فلز سرب و سایر فلزات سنگین به صورت مستمر پایش و کنترل در اکوسیستم های دریایی انجام شود.
Velayatzadeh M. Contamination Status and Risk Assessment of Lead Metal in Fish of Persian Gulf, Oman Sea and Caspian Sea- Narrative review. J Mar Med 2022; 4 (3) :141-152 URL: http://jmarmed.ir/article-1-387-fa.html
ولایت زاده محمد. وضعیت آلودگی و ارزیابی خطر فلز سرب در ماهیان خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر-مطالعه مروری. مجله طب دریا. 1401; 4 (3) :141-152
