مهدی خوبدل، محسن رضایی آتاقلی پور، سیدمحمد داخته، مجید عسکری حسنی،
دوره ۲، شماره ۲ - ( تابستان ۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: یکی از تهدیدهای موجود برای سلامت افرادی که از اکوسیستم های بین جزر و مدی و آبهای نزدیک ساحلی خلیج فارس بازدید می نمایند وجود جانوران سمی در این مناطق است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی جانوران سمی و خطرناک برای سلامتی دریانوردان در ناحیه بین جزر و مدی و آبهای نزدیک ساحلی خلیج فارس انجام شد.
روش‌ها: در این تحقیق زیستگاه های گلی و ماسه ای صخرهای در نواحی بین جزر و مدی و آبهای کم عمق ساحلی (با عمق کمتر از یک متر) اطراف جزیره قشم در طی سال ۱۳۹۶ برای بررسی تنوع جانوران سمی که میتوانند برای سلامت انسان خطرآفرین باشند مورد پایش قرار گرفتند.
یافته‌ها: اطلاعات فونستیک دو گروه مهم از جانوران سمی شامل سفره ماهی های گزنده و صدفهای مخروطی ارائه شد. در مجموع سه گونه صدف مخروطی در منطقه گزارش شد که عبارتند از صدف حلزونی تاج مانند (Conus coronatus) (۶۵%)، صدف حلزونی فریجید (Conus frigidus) (۷%)، صدف مخروطی پرمانند (Conus pennaceus) (۲۸%). شاخص غالبیت سیمپسون برای این سه گونه صدف مخروطی برابر بود با SDI-۱=۰,۴۹ که نشان‌دهنده عدم غالبیت بالای این نرمتنان در منطقه است. تمام صدفهای مخروطی از سواحل صخره ای-ماسه ای جمع آوری شد و فراوانی آنها در فصل سرد بیشتر از فصل گرم بود. اگرچه خارهای گزنده در بسیاری از سفره ماهی ها وجود دارند اما گونه های ۴ خانواده، مسئول اغلب گزشهای انسانی هستند که نمونه های این ۴ خانواده که عبارتند از سفره ماهی های دم‌شلاقی (Dasyatidae)، پروانه ای (Gymnuridae)، عقابی (Myliobatidae) و پوزه گاوی (Rhinopteridae) اغلب در فصل گرم در سواحل اطراف جزیره قشم مشاهده شدند.
نتیجه‌گیری: مناطق بین جزر و مدی و آبهای نزدیک ساحلی (با عمق کمتر از یک متر) خلیج فارس زیستگاه جانوران سمی همچون صدفهای مخروطی و سفره ماهیان گزنده است که میتوانند انسان را گزیده و با تزریق زهر در بدن باعث بروز مشکلاتی برای سلامتی شوند. این خطر بالقوه با آموزش افراد و نیروها در خصوص نحوه برخورد با این جانوران سمی تا حدی می‌تواند برطرف گردد.
مهدی خوبدل، امین شجاعی، محمد نوبخت، محمدرضا دستمردی، صمد زارعی،
دوره ۳، شماره ۲ - ( تابستان ۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: ساس تختخواب ازجمله آفات بهداشتی مهمی است که ارتباط بسیار نزدیک با محیط زندگی انسان دارد. این پژوهش با هدف بازنگری و گردآوری اطلاعات به‌ویژه در زمینه کنترل ساس، پیشگیری از آلودگی و انتشار ساس تختخواب انجام شده است.
روش‌ها: در این مطالعه، از مقالات معتبر یافت شده در پایگاه‌های علمی، پس از حذف موارد قدیمی و همچنین مطالب تکراری استفاده شد. اطلاعات به‌دست‌آمده از ایران و دیگر کشورهای جهان، در زمینه‌های شناسایی، میزان آلودگی، راه‌های کنترل ساس و جلوگیری از انتشار آن، دسته‌بندی و ارائه گردید.
یافته‌ها: مطالعات زیادی، به گسترش چشم‌گیر حشره ساس در منازل و دیگر اماکن از قبیل خوابگاه‌های دانشجویی و آسایشگاه‌های نظامی از ایران و دیگر کشورهای جهان پرداخته است. برخی از عوامل مانند افزایش مسافرت و جابجایی افراد و همچنین مقاومت ساس به آفت‌کش‌ها میتوانند در طغیان این حشره مؤثر باشد. روش‌های زیادی برای کنترل و نیز ایجاد محدودیت در رشد و گسترش جمعیت این حشره ارائه‌شده است. کنترل این آفت در جمعیت‌های کوچک بسیار راحت و سریع خواهد بود، لذا، تشخیص ساس در مراحل اولیه آلودگی بسیار حائز اهمیت است.
نتیجه‌گیری: برخلاف انتظار، ساس‌ها در سال‌های اخیر در مناطق شهری بسیار انتشار یافته‌اند و به نظر می‌رسد روند گسترش این حشره در محیطهای شهری همچنان در حال افزایش است. اگرچه این حشره در انتقال عامل بیماری‌زای مشخصی به انسان نقش ندارد ولی گزشهای آن به‌ویژه در هنگام شب باعث بدخوابی و سلب آسایش می‌شود که در برخی مواقع با آثار روانی همراه است. بکار بردن هر یک از روش‌های کنترل به‌تنهایی قادر به مهار این حشره نبوده و باید تلفیقی از اقدامات کنترلی مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این، پایش مرتب این حشره در مناطق مستعد آلودگی، می‌تواند در جلوگیری از گسترش و شیوع مجدد ساس بسیار موثر باشد.
